Beelden maken
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Beelden maken – PopUpGedachte vrijdag 6 oktober 2023
Het was een beetje een rel geworden, dat ene kunstwerk uit de tentoonstelling waar ik me met een aantal kunstkenners over had gebogen. Het thema was het bijbelboek Exodus en elke kunstenaar in Nederland kon iets insturen. Het werden 700 inzendingen, rijp en groen, ervaren makers en losse ideeën. We stelden met zorg op basis van een strenge set criteria een tentoonstelling samen. Één van de werken had de prikkelende titel; de terugkeer van Asjera, over het vrouwelijke in het goddelijke. Een fantastisch beeld had ze gecreëerd, een fijne werkvorm en een goede vraag. In het staartje van expo ontstond nog een beetje een marge discussie die hoog opliep – of het nou afgoderij was of niet en of het verhaal dat de kunstenaar had opgediept wel godsdiensthistorisch en archeologisch correct was. – ik mengde me er nog in met een opiniestuk, wat je altijd weer meer aandacht en tijd kost dan goed voor je is. Maar de verdediging van het en het begrip voor het kunstwerk, werd tot nog toe honderd procent gevoerd door vrouwen, het zou toch mooi zijn als daar iets van gelaagdheid in werd aangebracht. En het schrijven en verdiepen brachten me weer wat dichterbij de noodzaak van de verbeelding van het goddelijke; het besef dat ‘geen beeld maken’ zomaar betekent dat bestaande beelden niet meer worden gezien als beeld, dat de bestaande verbeelding heilig wordt verklaard, want eraan rommelen is maar afgoderij. En is het toevallig dat het godsbeeld mannelijk is, dat op de posities met macht in de samenleving het voor de vrouw niet makkelijk opereren is – of dat nu in de politiek, de kerk of het bedrijfsleven is. Misschien hangt het ook in onze seculiere samenleving zomaar samen met een godsbeeld.
Universitair Hoofddocent Marjo Korpel, vond het verhaal van de kunstenaar ook wetenschappelijk rammelen maar schreef: “Het aardewerk in zijn kleurschakering van aardetinten, zachtgeel, roze, roodbruin, grijs en deels zwart(geblakerd), streelde op de een of andere manier het oog. Vermoedelijk werd de ontroering versterkt door de uitleg bij het kunstwerk: de naakte vrouwenbeeldjes zouden het vrouwelijke element in God verbeelden, dat door de patriarchale cultuur in het oude Israël uit het geheugen was gewist.
Dat laatste betwist ik als bijbelonderzoeker, maar het zou niet eerlijk zijn om de bevreemdende schoonheid van al die met de hand gevormde aardewerkfiguurtjes niet ook te benoemen. Wie niet op de tentoonstelling geweest is, heeft de andere kant van het verhaal gemist.”
Lang leve onderzoekers en commentaren die ondergaan alvorens te zeggen wat ze vinden. Deze Marjo Korpel wees me op nog iets. Op het woord barmhartigheid, dat in het Hebreeuws afgeleid is van het woord baarmoeder. Als de God die de mensheid gebaard heeft, een baarmoederlijke God die ook Vader is. Een eenheid, waarvan in de christelijke traditie, het vaderlijke heel makkelijk in de beleving terechtkomt, maar de baarmoederlijke God, vol van genade?
Juist nu, in een cultuur waarin we elkaar zomaar de maat nemen – ook dat wordt voelbaar in de discussie rond zo’n Asjera beeld of in de harde woorden over de protesten op de A12 of uberhaupt het hele medium Twitter of X. De tijd smeekt om barmhartigheid, om baarmoederlijkheid, om van mening te verschillen zonder ook maar iets te verliezen van de onvoorwaardelijke liefde die er is.
Vandaag schrijft de Psalmdichter dit: Laat ons niet boeten voor vroegere zonden, kom met uw barmhartigheid ons tegemoet, want wij zijn maar zwakke mensen. De baarmoederlijke Eeuwige wordt aangeroepen, in het besef van de stommiteiten, de missers, de spijt over iets in het verleden. En misschien kun en durf je het pas als je erop rekent – op de onvoorwaardelijkheid van een moeder, hoe moeilijk soms je relatie met je eigen ouders kan zijn.
Tot zover vandaag de gedachten, een hele goede dag gewenst in overgave aan wat het leven vandaag weer te bieden heeft, en vrede gewenst, en alle goeds.f
