Mag het hart nog spreken
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Mag het hart nog spreken? – PopUpGedachte woensdag 18 januari 2023
‘Hij heeft het er vast naar gemaakt, in Nederland hoef je echt niet op straat te leven als je dat niet wilt’ – je ziet het moeder mompelen, terwijl het kind haar aan de mouw trekt over de situatie van de wat haveloze man bij de deur van de supermarkt. Het is het hart dat aan de mouw trekt, het brein dat probeert in het reine te komen met het lijf dat gewoon vooruit wil, verder, voorbij aan dat ongemak. En het brein wint, natuurlijk. Mama is verantwoordelijk, kind is emotioneel of tenminste onwetend. Dat leert het wel als het ouder wordt.
Kan het hart nog spreken? Ik ben veel aan de grenzen van Europa geweest de laatste jaren. Daar sprak ik steeds weer mensen die stukliepen op het systeem. Hun levens gepauzeerd en soms zwaar beschadigd door bureaucratie en geweld van grenswachten, ook door mede-reizigers trouwens wiens leven in net zo’n dramatische situatie is gebracht. En als je spreekt met sommige politici, grenswachten en gewone burgers, dan is het hart soms ver te zoeken. Je ziet het eigenlijk meteen als het gesprek naar het thema vluchtelingen buigt – de houding verhardt een beetje, de ogen knijpen een beetje toe en het gaat al heel snel over het feit dat Europa niet alle vluchtelingen uit heel de wereld kan opvangen. Wat waar is én onzin, tegelijkertijd. Omdat het niet een passend antwoord is op een geschetste situatie van onrecht. Maar het hart moet geweerd, met een gedachte. En het zijn geen slechte mensen, hè, die dit doen. Dit hoort bij ons allemaal. Deze dynamiek. Niet alles kan binnenkomen. Je hebt je ratio hard nodig, is ook erg behulpzaam. En toch.
Vandaag wordt Jezus van Nazareth nijdig. Behoorlijk. En verdrietig tegelijkertijd. En het gaat over dat hart. In de verhalen heeft hij de unieke gave van genezing, het is het signaal dat aangeeft dat er een nieuwe tijd, een nieuwe aanwezigheid op aarde rondloopt. En vandaag staat er op de sabbat – de heilige dag waar ter ere van de Eeuwige niemand ook maar enige vorm van werk verricht, uit dankbaarheid en om te oefenen in de gedachte dat het meeste dat we echt nodig hebben ons gegeven wordt, leren ontvangen, leren het leven en de Eeuwige te eren, echt wel mooi – op die sabbat in de synagoge staat er een man met een verschrompelde hand. Iedereen ziet de man met de handicap, ze weten dat Jezus nogal eens mensen geneest, maar op sabbat zou dat zó niet ok zijn. Heiligschennis zou dat zijn. Landverraad op een bepaalde manier. Dan staat er dit:
Hij zei nu tot de man met de verschrompelde hand: 'Kom in het midden staan.'Daarop stelde Hij hun de vraag: 'Mag men op sabbat goed doen of kwaad, iemand redden of doden?' Maar zij zwegen.
Toen liet Hij toornig, maar tegelijkertijd bedroefd om de verstoktheid van hun hart, zijn blik rondgaan…
En natuurlijk geneest hij de man. Maar het ging niet om de genezing maar om de woede. Toornig en bedroefd. Het is een soort besef van de situatie waarin hij zich als goeddoende, hoopvolle rabbi zich bevindt. Omstanders die het hart zo diep in de borst hebben begraven, die de vrijheid niet eens hebben om op een eenvoudige vraag te antwoorden, omdat ze een systeem hebben georganiseerd waarin de consequenties van dat antwoord hen grondig in de problemen brengen. Wie roept: natuurlijk redden en goed doen – die heeft naar waarheid geantwoord maar niemand durft die verantwoordelijkheid aan, want dan sta je buiten de regels, de consequenties daarvan zijn dan niet te overzien binnen die context. En er is geen protest tegen dat systeem, geen verzet, geen verantwoordelijkheid nemen. Alleen een zwijgen en zich erbij neerleggen. Het hart sterft onder die dwang, onder de loden last van het zelfbehoud en de orde en de vrede.
Zo moesten in Ter Apel de vluchtelingen die buiten sliepen vooral onbeschermd in de regen blijven liggen, zonder hulp. Dan zouden misschien andere gemeentes verantwoordelijkheid nemen. Het hart zwijgt onder politiek belang. Het hart klopt van angst voor de gevolgen die medemenselijkheid zou hebben voor de eigen situatie, dat ook. Waar is de bevrijding? Die is niet gemakkelijk. De vrijheid van het hart waar Jezus het over heeft, die isoleert je zomaar van de bestaande orde. En toch, door dat ‘sterven’ zogezegd, heen is er leven. Leven dat klopt, is het hart behouden en de ziel. Is het geoorloofd goed te doen? Het is een prangende vraag en het antwoord is veel vaker ‘nee’ dan we zouden denken. In ons eigen leven, in onze familieverbanden en maatschappelijk. Tijd om weer wat terrein terug te winnen en moed te verzamelen en het gedoe dat er van komt dan maar een beetje op de koop toe te nemen. Is het geoorloofd goed te doen. Goede vraag, rabbi.
Tot zover vandaag. Een hele goede woensdag gewenst. Meer PopUpGedachtes te vinden op popupgedachte.nl – je kunt je daar ook abonneren op de Whatsapp-service – en tot slot: vrede gewenst, en alle goeds.
