Spiritueel of religieus
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Spiritueel of religieus – PopUpGedachte donderdag 16 maart 2023
Religieus zijn is in sommige cirkels enigszins problematisch. Voor monniken en nonnen is het allemaal ok en logisch en verantwoord en enigszins bizar maar wel mooi. Voor gewone mensen is het, buiten de cirkels van religieuzen, op z’n minst een beetje gek. Spiritueel is een soort ontsnappingswoord voor religieuzen die niet tot de gekkies van het instituut gerekend willen worden. En begrijpelijk, je wordt natuurlijk zomaar op één hoop gegooid met een deel van de religie waar je met pijn en moeite je aan ontworsteld hebt. Toch blijft er meestal iets knagen bij de mensen die de vrijheid hebben genomen om institutionele religie achter zich te laten. Want spiritualiteit is zo ongedefinieerd, zo losjes, dat het hele moeilijk is om vol te houden. Misschien is het een beetje te vergelijken met iemand die zegt; ik sport niet meer, te veeleisend. Ik ben sportief. Dat kan natuurlijk en dan ga je nu eens dit doen, dan weer dat doen. Maar hou het maar eens vol. Je hoeft niet te sporten, maar om sportief te blijven moet je wel iets doen – meestal. De uitzondering daargelaten.
Nick Cave zegt het in zijn boek Faith, Hope and Carnage, wat ik van een vriend móest lezen, anders zou niet meer met me praten – zo zei hij lachend. Blijkbaar zit er iets belangrijks in. Nick Cave wordt gevraagd of hij spiritueel is – en iedereen die een beetje deze ongelofelijke grootheid in de popmuziek volgt, weet dat deze man diep spiritueel is. Zijn teksten zijn een voortdurende worsteling met het transcedente, of hoe het ook heet. Toch zegt hij nee. Ik ben niet spiritueel, zegt hij. Ik ben religieus. Want religie is spiritualiteit with rigor, met toewijding.
Hij is geen fan van het instituut, zo zegt hij, toch gaat hij waar hij kan. Omdat het nodig is om spiritueel te blijven, of religieus dus eigenlijk. Om de overgave, de ruimte, de gemeenschap, de handelingen. Ik moet het boek dus nog lezen, maar hey, ik kan er al wel uit citeren – al is het een beetje tweedehands.
Geloof vraagt om vormen, om keuzes, om toewijding. Zoals liefde dat doet. En mens-zijn uberhaupt. We hebben een lijf gekregen waar ons zijn in vormgegeven is, en met dat lijf moeten we het doen. We geloven niet meer in mensen met mooie woorden die het niet in hun daden laten zien. En belangrijker; je houdt zomaar jezelf voor de gek met spiritualiteit. Dat het een verlengstuk wordt van je ego, een vage zelfbevestiging dat je ok bent – wat hartstikke fijne en nodig is maar zonder vorm is het zo dun dat als het er echt om spant omdat je staat te wankelen op je pootjes, dat je er dan geen moer aan hebt. Omdat het dreef op je hoogstpersoonlijke gevoel en vage gedachten eromtrent.
Bevrijding van beroerde godsbeelden en soms van de bijbehorende institutionele vormgeving is ongelofelijk belangrijk – meer als het begin van geloof, denk ik persoonlijk, dan als eindpunt in zichzelf. Bevrijding vraagt om nieuwe vormen, om wederopbouw, en ja om toewijding.
Ik kom hierop omdat ik een psalm lees vandaag, de dichter zegt dit:
Komt, laat ons aanbiddend ter aarde vallen,
neerknielen voor Hem die ons schiep.
Hij is onze God en wij zijn volk,
Hij is de herder en wij zijn kudde
Duizend redenen om weerstand te voelen bij zo’n uitnodiging tot kuddegedrag – en toch ook dit: het is toch ook fantastisch – als je werkelijk kunt knielen, aanbiddend ter aarde vallen, in overgave aan dat wat groter en hoger is dan jij, als het gevoel van een magnifieke zonsondergang, zonder afhankelijk te zijn van een magnifieke zonsondergang. Overgave, weten waar je thuishoort, thuisbent, ritme.
Ik teken ervoor. Steeds weer opnieuw. Niet om terug te keren op mijn schreden, maar om de steeds weer hervonden bevrijding vorm te geven in nieuwe toewijding. Spirituality with rigor, dank je wel meester van woord.
Tot zover vandaag. Een hele goede donderdag gewenst – en vrede, alle goeds.
