Realisme of Fatalisme
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Realisme of Fatalisme – PopUpGedachte donderdag 16 februari 2023
Zegt de één: De wereld gaat aan de klimaatramp ten onder. De eerstkomende tien jaar zal er geen gastvrijer asielbeleid worden ontwikkeld in Europa. De politiek is het vertrouwen kwijt. De democratie is passé. Er komt oorlog.
Zegt de ander: Wat zijn dat nou weer voor uitspraken? Zo gaan we het niet redden met elkaar. Kom op zeg. Als we het nu al opgeven, dan gaat het sowieso mis. Je moet geloven in technologische of andere idealistische opvattingen over het klimaat. En als je het niet gelooft, doe je maar alsof. Anders maakt het niet meer uit dat wede boel kapotmaken. En waarom zou je nog je inzetten voor vluchtelingen en migranten als je de hoop op politiek hebt opgegeven. Of erger nog; als je de politiek als geheel naar de vuilnisbelt hebt verdoemd. Kom op, niet bij de pakken neerzetten. Geen fatalisme alsjeblieft, dat is een hellend vlak, een vicieuze cirkel des doods.
En daar sta je dan. In je ene oor het realisme dat door de ander fatalisme wordt genoemd. In je andere oor het hoopvolle wat door de ene onrealistisch utopisch of waandenken wordt genoemd. En misschien zitten ze wel niet alleen in je oor, maar ook in je hart. Bevolken beide stemmen je hersenpan of je hartkamers en heeft nu eens de ene de overhand en dan de ander. En welke stem wint dan, vraagt de kleine jongen aan de oude Native-American; de stem (of de wolf, zoals het verhaaltje gaat) die je voedt. Maar welke wolf moet ik voeden? Het realisme annex fatalisme, zodat ik tenminste met beide pootjes op de grond sta? Of de hoop, het vertrouwen, het naïeve misschien wel.
Je zou denken dat geloof en hoop en liefde altijd voor de tweede optie kiest. Omarm de mogelijkheden, geloof in de toekomst, de wereld gaat niet ten onder en zo wel, dan moeten we toch blijven geloven dat het niet zo is. Want er is een God, of er is hoop, of er is toekomst of wat dan ook.
Vandaag een boeiend en nogal fel gesprekje tussen Jezus en één van zijn leerlingen die het meest het hart op de tong draagt, Petrus. Zojuist heeft Jezus aan zijn leerlingen gevraagd wie de mensen zeggen dat hij is. Sommigen zeggen dat hij een gereïncarneerde Elia is of een profeet. En wie zeggen jullie dat ik ben, vraagt Jezus. Dan antwoordt Petrus: u bent de Messias, de Christus, de zoon van de Levende God. Petrus is ervan overtuigd; al die verhalen over het keerpunt in de geschiedenis dat komen zou, over de wereld die verlost zou worden, over het herstel van het volk; dat loopt hier op twee benen rond in de figuur van de Rabbi. Mooi statement, een hoop geloof. Waarna Jezus van Nazareth meteen begint te praten over het feit dat hij veel zal moeten lijden, en zal sterven. Deprimerend. Fatalistisch, misschien wel. En Petrus, de gelovige, ziet zijn taak. Hij zal wel even de rots van hoop zijn. En er staat:
Toen nam Petrus Jezus terzijde en begon Hem ernstig daarover te onderhouden.
Maar zich omkerend keek Hij naar zijn leerlingen en voegde Petrus op strenge toon toe:
'Ga weg, satan, terug! want gij laat u leiden door menselijke overwegingen
en niet door wat God wil.'
Kneiterhard die rabbi. Noemt zijn vriend en wapenbroeder, zijn door zichzelf benoemde rots in de branding evil, kwaadaardig. Of in elk geval deze geest, deze gedachte, deze verleiding bijna, noemt hij duivels. De verleiding om het kwaad te negeren, om het lijden uit de weg te gaan, om weg te kijken van de shit die er sowieso komt – noemt hij duivels, kwaadaardig?
Een belangrijke gedachte. Realisme is níet de vijand van de hoop. Realisme is de plek waar hoop in woont. Hoop is geen optimisme, hoop is een hartgesteldheid die plaatsvind temidden van lijden. Zo heb ik het gezien bij zovelen aan de grenzen van Europa op de meest onmenselijke plekken. Zo is het te vinden in dat lijdensverhaal van de man van Nazareth. Dwars door de pijn heen, met een vonk in het hart van geloof, hoop en liefde. Niet wegkijken, maar het donker in de bek kijken, de reële pijn zien en er niet van omvallen, voor wegvluchten, maar geloven dat er aan de andere kant een sprankje licht is. En dat dit genoeg is. Voor nu.
Realisme hoeft geen fatalisme te zijn, soms is het waar. Hoop kan ook een lege huls van pijnvermijding zijn. De inspiratie van christendom leeft van de hoop, maar is gegrond in de soms zo donkere realiteit. Allebei, tegelijkertijd.
Tot zover vandaag. Een hele goede donderdag gewenst, wat er ook in en om ons gebeurt. Meer PopUpGedachte te vinden op www.popupgedachte.nl. De muziek is zoals altijd van Alan Spiljak en tot slot: vrede gewenst, en alle goeds.
