Over overmoed

Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.

Over overmoed – PopUpGedachte #1319, woensdag 13 juli 2022

‘Het tweede optreden is altijd tricky,’ zo zeiden we gisteren tegen elkaar. Hij geeft trainingen, is muzikant, ik geef lezingen en speelde voorstellingen in het theater, al is dat alweer een tijdje geleden. Dat eerste optreden, dan ben je maximaal gefocussed, onzeker, een beetje gespannen en je geeft alles. Door die hyperfocus komt het met die eerste lezing of dat eerste optreden helemaal goed. Je bent opgelucht en dankbaar en trots. Dan komt de tweede. Nu denk je dat je het in de vingers hebt. En je bent relaxter, je weet hoe het moet. Maar dat is helemaal niet zo, opeens weet je die tekst toch niet meer, haal je de volgorde van de dingen door elkaar, vallen de noten niet op hun plek. Tot je grote frustratie besef je dat er weer in bent getuind. Het is niet zo dat je het na de eerste keer wel kon, die eerste keer werkte door je spanning, je onzekerheid, je focus. Dan kun je niet bij de tweede show al denken dat je er bent, bij lange na niet.

Onzekerheid, spanning, niet-weten of in elk geval ‘onzeker weten’, zoals de titel van het laatste boek waar ik aan meeschreef, luidt – dat houdt ons scherp. De moed om te verschijnen op het toneel of voor de klas of op het werk of op straat – waar je dan ook nodig bent – is prachtig, een beetje angstig en houdt je scherp. Overmoed maakt het echter stuk. Door de overmaat aan zekerheid verlies je contact. Contact met je publiek, dat natuurlijk als eerste. Zij zien je enigszins zelfverzekerd her en der de plank misslaan, wat hoogstwaarschijnlijk jou ook uit het lood slaat – en ze vragen zich af wat er aan de hand is. Maar zelfs als het niet misgaat, verlies je contact. De urgentie ontbreekt. De ontvanger krijgt een show, maar krijgt die ook je hart en ziel. Dat is het eerste contact dat je verliest. Het andere contact is dat met je opdracht. Waarom sta je hier. Wat is er zo urgent dat je met trillende benen en angst in het hart jezelf naar die publieke plek sleept om dit te doen? Want je schudt het niet zomaar uit je mouw, dus er moet een reden zijn. En in contact met die innerlijke opdracht, de roep, de stem, misschien God zelf, stap je dan maar weer in Godsnaam naar voren. Overmoed berooft je van contact, het isoleert. Onzekerheid daarentegen en de moed die daarbij hoort, brengt contact, urgentie, verbinding met publiek en je opdracht. Met je collega’s en je baas. Je moet wel, want je weet het allemaal niet exact. Zo zou je kunnen zeggen dat twijfel je bij God brengt, en bij andere mensen. Zekerheid niet per se. Zekerheid is comfortabel en zekerheid brengt je niet per se in beweging. En beweging is leven, beweging is God, beweging is geloof.

Zo, dat was wel een heel positief loflied op onzekerheid. En ding er gerust op af, want er is ook allerlei onzekerheid die je isoleert, maakt dat je onderpresteert of dat je helemaal niet kunt geven wat je hebt. Ook de uitspraken van vanochtend zijn dus geen nieuw recept voor succes. Maar het helpt wel om een andere plek te geven aan je zekerheid.

Ik kom er op vanwege een wat vreemde tekst vanochtend in de katholieke lezingen van de dag. Fascinerend stukje wel. Die briljante profeet Jesaja – ik hou van zijn teksten – gaat tekeer tegen de koning van Aram. Die zou door God gezonden zijn om een volk te plunderen en te roven, als straf voor hun wandaden. Los van de letterlijkheid daarvan, zit een les in het volgende:

“Assur zei: ''Door eigen kracht heb ik dat alles bewerkt, door eigen wijsheid, want verstandig ben ik. Grenzen van volken heb ik verlegd, rijkdommen weggesleept, en vorsten met geweld van hun troon gestoten. Mijn hand nam de rijkdom van de volken in beslag alsof het een vogelnestje was en zoals men verlaten eieren vergaart, zo gaarde ik heel de aarde bijeen. Niet een verroerde een vleugel of opende zijn snavel om te piepen.'
Pocht een bijl soms tegen hem die ermee hakt, of verheft zich een zaag tegen hem die ze hanteert? Alsof een scepter diegene regeert die hem voert, of een stok hem die geen hout is, omhoog heft!

Het liep niet goed af met de koning van Aram. De beste man rook bloed, had lol in zijn rol van mythisch machtige moordenaar. Dat kwam hem duur te staan. Zelfs de dictatoriale koning moet weten dat hij of zij niet meer dan een werktuig is, een bijl soms. Dus ’s avonds op de knietjes, wie je ook bent – anders zwaait er wat.

Nou is het wat veel gevraagd om heel die identificatie met die koning van Aram te doen, maar ik doe hier dus één punt van vergelijk en laten we het gewelddadige van het verhaal even in het duistere verleden rusten – ook de koning van Aram had een flinke dosis onzekerheid kunnen gebruiken. In contact met zijn opdrachtgever én het volk waartegen hij moest optreden. Lang leve de onrust en het onvermogen, niet te veel – maar ook zeker niet te weinig.

Tot zover vanochtend. Een hele goede woensdag gewenst. En vrede, en alle goeds.