Je zelfkritiek op zak
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Je zelfkritiek op zak – PopUpGedachte donderdag 7 maart 2024
Die kerk doet het nou niet echt beter dan enige andere instantie. Sterker nog, met zoveel pretentie als ze voert, zou je net zo goed kunnen zeggen dat ze het beroerder dan enige andere instantie. Dat is dan misschien niet empirisch vast te leggen, want kijk eens wat een enorme hoop vrijwilligerswerk er gedaan wordt door al die mensen, hoe er tenminste nog eens wat verbinding tussen generaties plaatsvind, al is dat in die vergrijzende leeglopende kerken ook wat minder vol te houden als pluspunt. Het gevoel is in elk geval vrij sterk: om een goed mens te zijn, hoef je niet bij de kerk aan te kloppen. En dat klopt dan wel weer. En met een beetje geluk beaamt die kerk dat dan zelf ook. Het is een club mensen die net zo stom, net zo achterbaks of opzichtig struikelend, net zo haatdragend en net zo genant kan zijn als elke andere club mensen. Maar zij hebben de bijbel, zij zouden toch beter moeten weten? Nou, dat is dus eigenlijk best wel een beetje de vraag. Natuurlijk is het irritant dat mensen die met naastenliefde zwaaien zo vaak naastenliefde niet doen. Het is degeneratie van het woord naastenliefde en slecht voor je PR. Als kerk, dan hè?
Het punt van zo’n kerk is misschien dan ook wel helemaal niet dat daar allemaal goede mensen zitten of dat ze het door de bank genomen beter doen, maar misschien is het wel dit: ze bewaart middenin haar kern een verzameling boeken in een bandje, genaamd de bijbel, dat ramvol staat met kritiek op gelovigen en religieuzen. Ze lezen dat lang niet altijd zo en vereenzelvigen zich veel makkelijker met degenen die kritiek hebben dan met degenen die kritiek krijgen – maar het boek ligt er maar wel, die teksten staan er maar wel – en ze nemen kerkinstituut en religieuze leiders, gelovigen en de regels van het hele religieuze spel voortdurend en vanuit alle hoeken en gaten onder vuur.
Neem nou de lezing van vandaag; die kun je lezen als een dominee die op mij, jou en weet ik niet wat voor mens in de wereld kritiek heeft. Je kunt het ook – iets meer contextgetrouw – lezen als een tekst van een profeet die geïnspireerd de religieuzen ervan langs geeft. En dat zou een atheïst, seculier of kritisch gelovige toch moeten aanspreken, want dat doen zij ook de hele tijd. Ga maar naast God staan met je kritiek op de hele santenkraam van de gelovige, want de Eeuwige zelf is vaak scherper dan jij met je teleurgestelde ervaringen. Ben jij teleurgesteld over de kerk, nou ik ken iemand – of die nou bestaat of niet – die het hart vormt van die hele club en die is dat nog heel wat meer. Denk jij dat ze geen idee hebben waar ze in geloven, hypocriet zijn of de kat in het donker knijpen? Je kunt dat waarschijnlijk niet welluidender zeggen dan de oudtestamentische profeten.
Vind ik wel geinig, eerlijk gezegd. Kijk, dit is de lezing van de dag: “Sinds de uittocht van uw voorvaderen uit Egypte, tot heden toe, heb Ik u mijn dienaren de profeten gezonden, telkens weer.
Maar ze hebben niet naar Mij geluisterd en Mij niet gehoorzaamd. Ze bleven hardnekkig, meer nog dan hun voorvaderen. Zeg hun dat alles, luisteren zullen ze niet, roep het hun toe, antwoorden zullen ze niet.”
Ik lees dat met mijn overgevoelige geweten als kritiek op mij – en dat zou het eventueel kunnen zijn. Een gefrustreerde ex-kerkganger leest het misschien als de oproep van een dominee of van de kerk die zelfgenoegzaam zegt: wij weten het en jij bent afgedwaald. Maar dat staat er natuurlijk allemaal niet. Dit is een beschouwing over de kudde gelovigen – of je daar nu bij hoort of niet – die als groep de hele tijd weer de mist ingaat. Een samenleving als geheel mag zich daar natuurlijk mee vereenzelvigen in een soort solidariteit – ach ja, zo doen wij mensen allemaal eigenlijk; wij luisteren ook niet echt he. We hadden het kunnen weten. Die klimaatshit was al heel lang voorspelt en het idee dat je mensen niet moet uitbuiten of bombarderen omdat je bang van ze bent, dat is ook al -tig keer tegen ons gezegd. Toch weer doen – en wat een chaos.
Kortom, het zinnige van de kerk is niet haar goeie gedrag, en zeker niet het ontbreken ervan, het zininge is het feit dat het een boek vol zelfkritiek bewaart en steeds weer de kans heeft om zich dat aan te trekken. Vind ik een goed idee, houdt je een beetje op de aarde. Liefst in een kader van een hele berg genade, natuurlijk. Dat maakt het een stuk makkelijker om het onder ogen te komen.
Tot zover even de gedachte van vandaag. Een hele goede donderdag gewenst, en vrede, en alle goeds.
