Een lege doos
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Een lege doos – PopUpGedachte maandag 5 februari 2024
Je hebt een nieuwe telefoon – of eigenlijk zo’n refurbished telefoon, eentje die werkt maar waar niet opnieuw onder ellendige omstandigheden superzeldzame grondstoffen voor zijn gedolven. En die komt in een doosje. Ik heb nog van die doosjes, ze zwerven in mijn kast maar ik durf ze niet zo goed weg te gooien omdat ze een beetje te mooi zijn. En zo ook met de whiskey, die krijg je dan soms in zo’n mooie doos. Of een blikken omhulsel. Prachtig vormgegeven, maar verder zinloos. Toch lastig weggooien, het staat voor iets.
En het is misschien een beetje een oneerbiedige vergelijking, maar zo iets geldt natuurlijk ook voor kerkgebouwen. Het zijn veelal lege dozen geworden, maar weggooien is ook zonde. Het dorp is eraan gehecht, er is heel veel liefde en aandacht gegeven aan de vorm – als het een gymzaaltje is dat als kerk heeft gediend, is er niets aan de hand. Maakt niet uit hoe lang dat gymzaaltje een kerk was, het wordt zo weer omgetoverd of verwijderd. Maar een kerk, een echte. Die lege doos, het mag niet weg.
In de geschiedenis van christendom en Jodendom wordt de Eeuwige zelf gesymboliseerd met een lege doos. Een pracht van een lege doos, maar relatief klein, je kon het met een paar man dragen – daar past God niet in, zogezegd. Vandaag wordt die goud-overtrokken kist in de beroemde tempel van Salomo geïnstalleerd en dan staat er dit:
“De cherubs (engelen) spreidden dus hun vleugels over de ark uit, en overschaduwden de ark en haar draagstangen. In de ark was niets dan de twee stenen tafelen, die Moses op de berg Horeb erin had gelegd; het waren de tafelen van het Verbond, dat Jahweh bij de uittocht uit Egypte met de Israëlieten gesloten had.”
Goed, er zit iets in. Twee originele stenen tafelen. Met de afspraken tussen de ongrijpbare Godheid en het volk. Grappig, want in mijn telefoondoosjes zit altijd ook nog de gebruiksaanwijzing. Die lees je natuurlijk nooit, dus die blijft in het doosje zitten. Wat’m niet minder leegmaakt, maar de leegte eerder benadrukt – zo van, hier zat een telefoon in. In het hart van de spiritualiteit van het Joodse volk staat een lege doos. Geen godsbeeld, niet géén godsbeeld, maar een lege doos. Iets wat naar de volkomen ongrijpbaarheid verwijst van deze Godheid.
Een leeg kerkgebouw is nog steeds een kerkgebouw. Het maakt niet eens uit wat erbinnen gebeurt, zelfs al leg je er een skatebaan in of stalt er je fietsen. De gevel is vaak al genoeg, er moet een herinnering zijn. En voor sommigen is er droefheid misschien, dat het er niet meer bruist of de devotie niet meer zondag in zondag uit wordt beleden. Maar voor de rest van het dorp is het ondenkbaar dat de lege doos er niet zou zijn, de herinnering – die op gevoelsniveau een herinnering brengt.
Wat doet mij dit vanochtend? Als ik een kaarsje aansteek en de teksten bestudeer? Ik kan geen lege dozen vullen, ik kan God niet grijpen en naar de aarde trekken. Ik kan niet uitleggen wat God is – aan mijzelf niet en al helemaal niet aan jou. Ik kan niet eens zeggen waar God is, behalve in de meest algemene termen. Ik kan soms een poging doen om in de naam van God me ergens woedend over te maken en dat is mogelijk terecht. Maar helemaal zeker weten doe ik het niet, want de doos is leeg. De fles is weg, de telefoon is allang in gebruik en zwerft ergens – gaat over van de ene hand in de andere. De gebruiksaanwijzing ligt er nog – ik weet wat de inhoud van de kist betekent. En als ik die erbij pak lees ik: Ik ben de Eeuwige, uw God, die u uit Egypte, de slavernij heeft bevrijd. Vervang me niet voor andere goden’. En wat er verder volgt. Vul de kist niet, vervang de kist niet, kniel neer voor de leegte in een wereld waar je beseft dat het meest wezenlijke ongrijpbaar is. En ondertussen: wees geen hufter; dood niet, steel niet, houdt de liefde in ere. Ook al weet je soms niet eens waarom en wil je onderbuik iets heel anders. En mocht je de lege doos de rug toekeren omdat je er klaar mee bent – dan is het ook niet meer dan een lege doos, de inhoud kom je toch wel tegen, want die is overal. Ik steek m’n kaarsje aan, blader af en toe door de gebruiksaanwijzing van de lege doos en weet even dat we niet alleen zijn, niet helemaal, niet ten diepste.
Tot zover de popupgedachte van vandaag. Een hele goede maandag gewenst – en vrede, en alle goeds.
