Welk verhaal?
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Welk verhaal? – PopUpGedachte donderdag 19 juni 2025
Het zijn drukke tijden hierzo in dit huisje in de Amsterdamse Jordaan. En dan is vroeg opstaan een goed idee, maar niet altijd een haalbare kaart. Het is alweer even geleden dat ik werkelijk op tijd hierbij het venster met de teksten voor mijn neus me rustig af kon vragen waar het vandaag over kon gaan in deze PopUpGedachte – wat voor zin of tekst er tevoorschijn wilde komen uit die oude bijbelteksten, die zo geschreven zijn voor een andere tijd, een ander publiek. En die toch zoveel mensen over de hele wereld in de afgelopen eeuwen hebben geïnspireerd tot moed, zorg, inzet, wijsheid. Eerlijkheidshalve moet daar ook bij gezegd worden dat diezelfde teksten zijn gebruikt om allerlei ellende te legitimeren – en nog steeds. Ik hoef alleen maar het ziekelijke geweld van de Israëlische staat te noemen en je weet wat ik bedoel. Blijkbaar kun je met die teksten van alles. Oftewel; welk verhaal hebben we het hier eigenlijk over?
En dat is niet voorbehouden aan Bijbelse teksten hè? Kijk maar eens hoe hard er rond 4 mei gediscussieerd wordt over ‘nooit meer’. Twee woordjes, een enorme berg aan betekenis en emotie. Nog maar 75 jaar oud. Maar wat gebeurde door de nazi’s, en waar zoveel Nederlanders soms enthousiast soms met het grootst mogelijk verzet aan hebben meegewerkt; het doden van zoveel Joden, op afschuwelijke schaal, van homo’s, van Roma en Sinti, mensen met een handicap. Nooit meer. En met die twee woordjes wordt opgestaan tégen vluchtelingen of Islam in Nederland of voor wat de staat Israël aan het doen is. En met die twee woordjes wordt juist exact het tegenovergestelde gedaan; opgestaan vóór vluchtelingen of moslims en tegen de staat Israël en diens huidige politiek. Toch willen we ook niet zonder die woordjes; ‘nooit’ en ‘meer’ want ze staan vol van betekenis.
Zo wordt ook het woord ‘christelijk’ en het woord ‘kerk’ gebruikt voor heel tegenovergestelde realiteiten. Van insluiten en wat wordt ervaren als uitsluiten, van protest de ene kant op en de andere kant op. En dat is al zo oud als de teksten zelf. Paulus schrijft er vanochtend enigszins gefrustreerd over in een brief aan een jonge gemeente, zo’n 1980 jaar geleden (55 na Christus, denken ze). Hij schrijft dit:
“Als de eerste de beste een andere Jezus predikt dan wij gepredikt hebben, of u een andere geest
of een ander evangelie brengt dan gij van ons hebt aanvaard, laat gij het u rustig aanleunen.”
Een andere Jezus. Bestaat die dan? Blijkbaar. Paulus komt met een verhaal over een gebroken Messias die liever stierf dan in verzet kwam, die volop Joods was maar in vervulling deed gaan waar dat verhaal volgens hem altijd voor bedoeld was: een universele betekenis en toegankelijk voor heel de wereld. En dan komen er anderen en die zeggen: nou, toegankelijk wel maar daar moet je wel wat voor doen. En die leggen dan even wat voorwaarden uit. Pisnijdig wordt Paulus daarvan. Omdat hij niet gelooft dat de ene cultuur belangrijker is dan de andere, dat er voorwaarden zijn voor deelname anders dan vertrouwen dat de weg van de man van Nazareth de weg van leven en licht is. En beseffen dat je daar lang nog zelf niet bent – zo vergevend, zo hoopvol, zo radicaal inclusief, zo het hart van de ander zien.
Goed, welk verhaal? Ja, ga daar maar eens aan staan. Want pretenderen dat ik 1980 jaar later wel weet welke Jezus precies, is natuurlijk niet zo geloofwaardig. Dus graaf ik maar in de teksten én net zo goed in de wereld om me heen. Wat ís geloofwaardig en hoopvol. Wat is de vraag van de kwetsbare mens, van de mens in de marge en hoe herken ik het evangelie; want uit alle verhalen blijkt wel dat het de Eeuwige – en de rabbi – om hen gaat. Als eerste, misschien wel als enige. En je kunt elke tekst laten buikspreken, maar het blijft vrij schril klinken als je jouw wapens tooit met het symbool van een kruis – waar de rabbi liever aan stierf dan in verzet te komen. Alles wat je met genoeg overtuiging uitdraagt – hoe tegenstrijdig ook – zal aanhangers vinden, maar wie even ademhaalt, een kleine pas op de plaats maakt, ziet ook de absurditeit. Laat het je niet rustig aanleunen, zegt Paulus, als zomaar een soort andere, voorwaardelijke, of gemilitariseerde, of uitsluitende Jezus van Nazareth wordt verkondigd. Zonde van mijn werk. En ik snap m wel. Lang niet alles is goddelijk wat als goddelijk wordt gepresenteerd – in de verste verte niet. Welk verhaal? Een belangrijke vraag om maar te blijven stellen.
Tot zover vandaag. Een hele goede donderdag gewenst. En vrede, en alle goeds.
