Nieuwe regels
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Nieuwe regels – PopUpGedachte woensdag 17 januari 2024
Wie hetzelfde blijft doen om iets anders te bereiken, zal hoogstwaarschijnlijk teleurgesteld uitkomen. Voor werkelijke verandering is iets anders nodig – maar dat is niet makkelijk te zien of te bedenken, want we denken volgens vaste patronen. En vaste patronen worden bevestigd door eer, door gewoonte, door onze manier van kijken. Wat het kan doorbreken? Woede kan dat. Woede kan soms opeens een weg forceren omdat het niet langer genoegen neemt met hoe de dingen gaan en wat fatsoenlijk en normaal wordt geacht. Creativiteit kan dat – en heel vaak komt die voort uit woede.
Vanmiddag luister ik – ik zie er naar uit – naar een online conferentie over vrede in Israel en Palestina. Één van de sprekers is, Moaz Inon. Hij is in gesprek met onder andere Hamze Awawde. Moaz verloor zijn beide ouders in de gruwelijke aanslag op 7 oktober. Hamze is een Palestijnse vredesactivist die zijn volk gedecimeerd ziet worden door de het Israëlische leger. Beide mannen troffen elkaar op een podium bij een wake en klikten meteen. Zij herkenden hetzelfde verlangen – naar een land waarin hun kinderen en kleinkinderen niet hoeven op te groeien met de ingebakken haat voor de ander. Moaz vertelt dat hij zijn woede gebruikt om voor vrede te vechten. Zijn wraak op Hamas, zijn eren van zijn ouders is de volle inzet voor een vredesproces – hoe onwaarschijnlijk en onmogelijk dat ook is. Maar dát beginnen is wraak op de moordenaars. Een ongedachte gedachte. Want de wet van de oorlog en misschien wel die van de mens is dat vernietiging vraagt om nieuwe vernietiging. En we zijn blind voor wat Moaz wel ziet; dat zowel Netanyahu als Hamas, hoe verschillend maar soms ook gelijk ze ook zijn, garen spinnen bij vergelding en haat en dehumanisering. Die laatste als voorwaarde voor het durven voltrekken van wraak. Moaz kiest een andere weg – hij heeft de ruimte gevonden. Vrede is wraak, samen een toekomst bouwen is vergelding.
Vandaag in de lezing het verhaal van David en Goliath. Welbekend ver buiten gelovige kringen. De kleine jongen die de grote reus naar de andere wereld helpt. Sprookjesmateriaal. De kampioen van de vijand daagt het leger uit. Wie de winnaar in de tweekamp levert, heeft gewonnen. En niemand durft. Behalve een jongen die herder is, te jong voor het leger.
In die dagen werd David bij Saul gebracht, en hij zei: ‘Laat niemand de moed verliezen vanwege die Filistijn; uw dienaar zal met hem vechten.’ Saul zei tot David: ‘U kunt toch niet met die Filistijn gaan vechten! U bent nog maar een knaap en hij is een vechtersbaas, vanaf zijn jonge jaren.’ Maar David zei: 'De Heer, die mij gered heeft uit de klauwen van leeuwen en beren, Hij zal mij ook redden uit de handen van die Filistijn.’
Deze jongen is gelovig en boos. Morele verontwaardiging over de spot van de reus. En dan wint ‘ie met een slinger. Ongelofelijk verzuchten de luisteraars van het verhaal. Heerlijk zo ’n sprookje. Tot Malcolm Gladwell, die ik toch niet als theoloog ken, het verhaal eens analyseert. In zijn boek “Underdogs and misfits and the art of battling giants” met wat voor logica David won. Hoe een zwaardvechter in een tweekamp altijd werd uitgedaagd door een zwaardvechter. En dan zou de sterkste winnen, een boogschutter door een boogschutter. Maar David heeft lak aan de regels. Hij is boos en moreel verontwaardigd en pakt z’n slinger. Een geducht wapen in de strijd – en slingeraar tegen slingeraar zou je niet weten wat er gebeurt. Maar Goliath is geen slingeraar, hij is een boom van een zwaardvechter en dat is iets anders. En hij braakt verwensingen uit en ziet slecht – hij ziet de slinger van David aan voor een stok. Zo is hij zich niet bewust van de steen die onderweg is naar z’n hoofd.
Is zo’n snel weergegeven analyse ongeloof? Het wonder eruit praten? Nope. David breekt de regels van de tweekamp omdat hij gelooft. Omdat hij er klaar mee is, omdat het afgelopen moet zijn met de verwensingen en vernederingen. En door het breken van de regels is hij opeens een geducht tegenstander. Zoals Extinction Rebellion dat is. Een machtige beweging waar overheden zich danig zorgen over maken. Ze gebruiken het demonstratierecht op een ongekende manier. Niet zomaar, maar uit woede, geloof, hoop – uit alarm over de staat van de planeet. En met succes.
Er is meer mogelijk dan we denken – en buiten de regels denken is zo eenvoudig nog niet. Tot iemand het doet, tot iemand boos genoeg is en een weg vindt. Omdat geen macht in de wereld gegarandeerd op haar plek zit. En woede en geloof en hoop soms hele nieuwe wegen creëeren. Ik eer Moaz en Hamze vandaag en hoop op veel meer van hen.
Tot zover vanochtend. Een hele goede woensdag gewenst – en vrede, en alle goeds.
