Of je een beetje deugt
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Of je een beetje deugt – PopUpGedachte donderdag 16 oktober2025
Wanneer deug je dan eigenlijk? Moet je daarvoor aardig zijn of moet je dan betrouwbaar zijn. En betekent betrouwbaar dan dat je altijd doet wat je belooft of dat je gewoon niet al teveel belooft, zodat je ook geen beloftes kunt breken. Deug je als je op de barricades staat of deug je als je juist ‘je linkerhand niet laat weten wat je rechterhand doet’ – dat is binnen sommige gelovige kringen een gevleugelde uitspraak geworden waarin het belangrijk is om niet iets goeds te doen om er waardering voor te krijgen – maar het in het verborgene te doen. Omdat dat meer deugt.
Het is een oud gesprek. Ik ben opgevoed in een kerkelijke context waar we vrij heldere afspraken hadden over wat je te doen stond als gelovige – en dus wat deugde. Dat had te maken met patronen van bijbellezen en bidden en naar de kerk gaan en andere gedragingen die bij een gelovig mens hoorden – en welke er vooral niet bij hoorden. En soms is het enorm behulpzaam om gewoon heldere gedragsregels te hebben, niet dat ze zaligmakend zijn maar het is in elk geval concreet en herkenbaar. Ze kunnen echter ook makkelijk een doel in zichzelf worden, de markering voor wie deugt of niet. Terwijl deugen – en ja, daar komt’ie dan – uiteindelijk een zaak van het hart is.
Een belangrijk kenmerk van vroeg-christelijk denken was het statement dat deugen niet te maken had met het houden van wetten. Wat je aan goede dingen had gedaan, hoezeer je je aan de culturele wetten had gehouden, dat deed niet ter zake. Het ging niet om bij welk volk je hoorde, welke feesten je vierde, welk vlees je at of niet at, welke kerk of tempel je bezocht en hoe vaak en of je de rituele gebeden bad of niet. Er kwam iets voor in de plaats en dat werd ‘geloof’ genoemd. Wat dat ook precies moge betekenen Dit staat er vanochtend:
“Ik beweer juist, dat de mens gerechtvaardigd wordt door te geloven,
niet door de wet te onderhouden.” Aldus Paulus.
Een mens deugt vanwege dat waar die in gelooft en niet het onderhouden van de culturele gewoontes en wetten van een land of een volk. En dat geloven betekent niet de hele serie dogma’s die ontwikkeld is in de religieuze tradities – denk ik. Het is een poging om terug te keren naar wat iedereen eigenlijk wel weet, maar wat zo ongrijpbaar is dat we liever ons heil zoeken in uiterlijke kenmerken; dat deugen een zaak van het hart is. Dat gerechtigheid een zaak van het hart is.
Het is eenvoudiger om iemand te beoordelen op basis van de vrienden die iemand heeft, de uitingen op social media of de gedragingen. Maar of iemand deugt weet je pas als je iemand leert kennen. Waar komt dat gedrag vandaan, wat is de hoop van iemand, waar leeft iemand voor, wat gelooft iemand over anderen en zichzelf. Ik kan superstomme dingen doen in mijn leven en weten dat het niet ok is, erkennen, ermee worstelen, zoeken naar verandering. En ik kan ze niet doen, maar ondertussen geen zier geven om de ander. Wie deugt er dan? Het antwoord is vanzelfsprekend, maar niet gemakkelijk te accepteren, omdat onze hersencellen toch eenvoudiger geprogrammeerd zijn – zo lijkt het. Oeroude overlevingsinstincten willen snel kunnen beoordelen of iemand veilig is, of iemand deugt. En deelt de wereld dus op in makkelijke hokjes op basis van gebruikte woorden, uiterlijke kenmerken. Het overlevingsinstinct heeft nou eenmaal niet de tijd om rustig te gaan zitten en te luisteren naar het hart van de ander. En precies dat is het waar religie of spiritualiteit tegenover gaat staan; dat overleven niet het hoogste doel is. Maar dat leven dat is, samenleven. Dat instinct nuttig is, maar lang niet altijd gelijk heeft. Dat dit tijd vraagt – die we vaak niet hebben of nemen. Dat je soms een stuk samen op moet lopen. Of zoals één van de initiatiefnemers van PEacewalk Amsterdam voorstelde als uitnodiging voor de grote Peacewalk, te voet naar Jeruzalem volgend jaar: neem iemand mee met wie je nog wat uit te stukken hebt, en loop eens samen op. Ook zo wordt het een peacewalk.
Anyways, tot zover vandaag even – over deugen, hart, geloven, doen en leven. Een hele goede donderdag gewenst. En vrede, en alle goeds.
