Deugen - ver voor onze jaartelling
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Goedemorgen en van harte welkom bij de PopUpGedachte. Ik ben Rikko en ik schrijf overwegingen om de dag mee te beginnen. ’s Ochtends zo tussen zes en zeven als alles nog rustig is, er nog niets of niemand iets wil – behalve slapen. Ik lees dan de teksten van de dag zoals die in kerken over heel de wereld gelezen zullen worden, op zoek naar een zinnetje, een paar woorden, een gedachte, iets eigens voor vandaag. Vandaag met de titel
Deugen ver voor onze jaartelling – PopUpGedachte vrijdag 15 maart 2024
Deugen is in rap tempo een verwijt geworden. Ik weet niet precies wanneer dat is begonnen, het zal iets te maken hebben met het snelgroeiende populisme in het laatste decennium. Toch is het ook al zo oud als de wereld. Het gedoe tussen degenen die menen dat je iets netjes of mooi of juist hoort te doen en dat in stilte of luid hun mening ventilerend vormgeven. En degenen die vinden dat je het niet zo nauw moet nemen, want wat valt er anders nog te halen uit het leven.
Ik was zelf altijd het ‘zoontje van de dominee’ in de dorpen waar ik vandaan kom. Geen zorgen, geen trauma’s aan overgehouden – maar op een bepaalde manier was je symbool van de hoeder van de moraal. Dus iedereen kon vloeken of vechten of wat dan ook – maar hé, jij bent het zoontje van de dominee, dat kan niet. Of er konden dingen gezegd worden over de kerk die zo stom was, maar niet in mijn bijzijn natuurlijk. Ik kan niet geheel ontkennen dat ik mogelijk dat een beetje overcompenseerde met vuisten en grofheid – want je wilt tenslotte niet de deuger zijn. Echt niet.
We leven wat dat betreft in interessante tijden. Naast de gewone groente, ligt er groente die deugt. Er staat biologisch op – eigenlijk zou het natuurlijk andersom moeten zijn en zou op de niet-biologische groente moeten staan dat er gif is gebruikt. Of fair-trade koffie – het zou eigenlijk eerlijk zijn om te zeggen dat er op de andere pakken staat dat er geen garantie is dat hier slavenhandel en geweld bij gebruikt is. Zo ook de laptops en telefoons en meer. De deugende – of meer deugende exemplaren – klagen de niet-deugende exemplaren aan, alleen al door te bestaan. En er zijn allerlei strategiën om daarmee om te gaan. Allereerst is er natuurlijk de mogelijkheid om het deugen zelf onderuit te halen – het zal wel nep zijn, al die keurmerken. En dat is nooit geheel onwaar. Een andere is: ik heb het geld er niet voor. Wat geldig klinkt, ik gebruik het voor mezelf ook. Maar het is natuurlijk niet per se waar. Als er alleen maar biologisch zou liggen, zou je op basis van je mogelijkheden een afweging maken tot kopen of niet-kopen. Niet dat ik zeg dat het moet, er zijn allerlei afwegingen te maken. Maar de aanwezigheid is genoeg, hoe irritant ook. Vandaag in de lezing van de dag een fragment uit het boek Wijsheid:
hij is ons tot een verwijt tegen onze opvattingen geworden, alleen al hem te zien is ons een last,
want zijn levensstijl is anders dan van anderen en zijn gedrag is ongewoon, als valse munt beschouwt hij ons, hij mijdt onze wegen alsof ze onrein waren.
Zo oud als de wereld, dat verzet tegen mensen die deugen. Honderden jaren later worden ongeveer deze teksten gebruikt in het verzet tegen Jezus van Nazareth, deuger en outcast pur sang. Zowel deuger als zuiplap trouwens, zowel schender van heilige regels als aanklacht tegen hypocrisie. En dat is wel belangrijk nog om te noemen; het zijn degenen die pretenderen te deugen, het goede voorschrijven met een uitgestreken gezicht en ontmaskerd worden – daar zit het felste verzet.
Als grensbewaking zegt dat ze alleen maar onze Europese veiligheid bewaken en zich groen en geel ergeren aan de nadruk die gelegd wordt op de kwetsbare positie van vluchtelingen. Er zitten criminelen tussen hoor! Dat zal, maar kijk eens wie er slachtoffer worden. En Netanyahu die zich groen en geel ergert aan verzet tegen deze manier van oorlog voeren – want Hamas moet kapot, dan ga je niet zitten te deugen over burgerslachtoffers. Want wat weet je eigenlijk van oorlog. Ja toch?
Wat staat me dan te doen? De weg van de rabbi is eenvoudig en recht-door-zee. Hij ziet wie er slachtoffer worden van regelbijterij en van ‘het doel dat middelen heiligt’ – en hangt met hen rond. Geneest, helpt, houdt vast en verzorgt. Daar zit zijn identificatie, omdat hij gelooft dat daar Gods identificatie zit. Of zoals Hamze Awawde, de Palestijnse vredesactivist iets schreef als: God, ik ben woedend, verdrietig, kapot. En God antwoordde, ik ook, vriend, ik ook. Het is niet eenvoudig om dit juist te zeggen; zomaar laat je jezelf erop voorstaan om te deugen, maar dat mag ons nooit weerhouden om te zoeken naar wat deugt, met heel ons hart, met vallen en opstaan, met hoofd en onze handen.
Tot zover vandaag. Een hele goede vrijdag gewenst, en vrede, en alle goeds.
