Of het ook anders kan
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Of het ook anders kan – PopUpGedachte dinsdag 12 september 2023
We lijken wel te worden geboren met schuldgevoel. Of dat nu komt door het feit dat je op een gegeven moment losgekoppeld wordt van je moeder en de rest van je leven bezig zou zijn te proberen weer heel te worden – of het feit dat je het nou eenmaal nooit helemaal goed doet voor iedereen, bij lange niet. Het waarom is niet helemaal duidelijk, maar wel dit: je hebt echt geen religie nodig om je schuldig te voelen, dat lukt ook prima zonder. Schuldig tegenover ouders, vrienden, bazen, leraren, partners, het universum, dat je jezelf weer hebt teleurgesteld. Misschien noem je het anders dan schuldig, maar het is wel ongeveer dat gevoel wat je meezeult.
Politiek, religie en reclame maakt er gebruik van; ofwel door te zeggen dat je heus je niet schuldig hoeft te voelen ofwel door op je schuldgevoel te hameren. Het is één van de grootste verwijten tegen de geínstitutionaliseerde religie; door het schuldgevoel te vergroten, probeer je macht te verwerven en keurige burgers te creëren voor de samenleving. Niks vrijheid, niks individualiteit. Leven in angst. Zomaar ga je dan denken als burger dat de kerk je schuldgevoel aanpraat, maar dat is niet waar; dat had je al. En eigenlijk had de kerk, religie, geloof, spiritualiteit een heel andere taak; het bevrijden van die schuld, er een plek aan geven, benoemen, erkennen, wegnemen. Zodat we vrije mensen zouden worden. Die in staat zijn de ander te zien, in plaats van te worstelen met het falende zelf, die in staat zouden zijn lief te hebben zonder al die geinternaliseerde oordelen die dan ook weer op anderen gelegd worden.
Dit staat er vanochtend, Paulus schrijft het over het idee achter de handelingen van Jezus, of van God door die eindeloos fascinerende figuur van Jezus:
Hij heeft de oorkonde verscheurd die met haar bezwarende bepalingen tegen ons getuigde. Hij heeft haar vernietigd en aan het kruis genageld. Hij heeft de heerschappijen en de machten ontwapend en publiek ten toon gesteld.
Er was bij wijze van spreken een oorkonde, zo’n officieel verzegelde brief op dik perkament, een schrijven waar je niet onderuit kon en het toetert in ons oor dat we het niet goed doen. En soms toeteren we ertegenin, negeren het, doen alles wat God en jan en alleman verboden hebben, maar op de stille nachten of als er iets in scherven valt, wat we toch wel gaan missen, komt die oorkonde weer terug. Met z’n harde woorden en getuigen tegen ons.
En op één of andere manier is het idee van die kruisdood van Jezus van Nazareth het einde van die oorkonde. Het machteloos maken van die stem, de onthulling dat die stem misschien gelijk heeft, maar dat dit niet het einde van het verhaal is, sterker nog: het is het begin.
De macht van de stem van het verwijt is de angst dat het uitkomt, de angst dat de stem gelijk heeft en dat je daardoor niemand meer bent. En die angst kan nogal groot zijn. Maar iedereen weet dat er ook een andere mogelijkheid is, iedereen weet dit maar vergeet het in momenten van angst en zelfverwijt – de mogelijkheid dat het uitkomt en je vergeven wordt, de mogelijkheid dat het uitkomt en de ander zegt; zat je daarmee joh? Het is allang goed, ik ken je langer dan vandaag. De mogelijkheid dat door een helingsproces heen je rijker en meer verbonden bent met de ander en jezelf. En dan zijn de heerschappijen en machten ontwapend, zogezegd; want de angst levert niet meer willoze slaven op, bange mensen – maar vrije mensen, die eerlijk de wereld en zichzelf in de ogen kunnen kijken, de angst (of de dood, zoals dat in de klassieke teksten van christendom heet) heeft geen vat meer op hen.
Dat is het idee, vanochtend. Over de oorkonde, het verwijt en de bevrijding. Of het altijd zo werkt? Elke keer is weer anders, elk moment is uniek en zelfverwijt en angst zijn lang niet altijd rationeel, ze hechten zich dieper aan je innerlijk dan je zou willen – en toch, deze oefening dit soort verhalen, ze kunnen soms zomaar bevrijdend zijn.
Tot zover vandaag. Een hele goede dinsdag gewenst – en vrede, en alle goeds.
